Sayısız engellerden sonra nihayet: Bir zamanlar antik çağın en önemli bilim ve bilgi merkezi olan eski İskenderiye Kütüphanesinin bulunduğu yer olduğu iddia edilen aynı yerde yeni bir kütüphane açıldı. Toplam 240.000 kitaba sahip olan yeni “Bibliotheca Alexandrina”, okuma salonlarının yanısıra bir planetaryuma, körler kitaplığına ve bir çok sergi salonuna sahip.

Antik Örnek

Yeni kurum, çağdaş kütüphanelere örnek olan İskenderiye Kütüphanesi’nin geleneğine bağlı kalacak. Antik kütüphane ilk defa kütüphane kataloglarını ve antik kitap listelerini oluşturması nedeniyle önem kazanmıştı. Gümüşümsü eğik çatısıyla ve gri granit cephesiyle dikkati çeken yeni yapı Norveçli mimarî büro Snohetta’nın eseri.

Norveç Mimar Ekibinde Bir Avusturyalı

1992 yılında düzenlenen, kütüphaneyi yeniden inşa etme yarışmasına 52 ülkeden 520 mimar katıldı. Yarışmayı, aralarında Steier’li Christoph Kapeller’in de bulunduğu Norveçli Snohetta mimar grubu kazandı. Taslağın asıl özelliği 160 metrelik silindir formunu kütüphanenin merkezi elementi haline getirmesiydi.

Defalarca Gecikmeler

Orta Doğu’daki siyasal durumun hassasiyeti nedeniyle Mıır Hükümeti Kütüphane’nin açılışını defalarca ertelemişti. Projeyi eleştirenler, binaya fazla ancak kitaplara az para harcandığını vurgulamaktalar. BM’in Eğitim, Bilim ve Sanat Örgütü olan UNESCO’nun açıklamalarına göre, ileride toplam sekiz milyon kitaba sahip olacak olan kütüphanede şu anda 240.000 kitap mevcut.

Kahire’nin “Mısır’ın dünyaya açılan düşün penceresi” olmasını istediği kütüphanenin finansmanına diğer hükümetler ve örgütler 100 milyon Dolar ile katıldı.

Dünya Bilgilerinin Merkezi Washington Kalacak

Kütüphane Müdürü İsmail Serageddin “Washington’daki Kongre Kütüphanesi’nin seviyesine hiç bir zaman erişemeyeceğiz” demekte. Seageddin, Kongre Kütüphanesi’ni bütçesinin 435 milyon Dolar, kendi bütçesinin ise 20 – 25 milyon Dolar olduğuna dikkat çekiyor.

Kütüphanenin inşacıları artık hedeflerini alçak gönüllü seviyeye çekmiş durumdalar: Serageddin’in sağ kolu olan Jean-Marie Compte “Kütüphane, öğrencilerin ve genç insanların buluşarak, birlikte çalışabilecekleri bir yer olacak” demekte.

Eski Kütüphane MÖ 238 Yılında I. Ptolomeus Tarafından Kuruldu

Antik kütüphane MÖ 238 yılında I. Ptolemeus tarafından kurulmuştu ve antik çağın büyük düşünürlerinin bir buluşma merkeziydi. Kütüphane, en iyi dönemlerinde yarı milyondan fazla yazıta sahipti. Bunlar da genellikle çeşitli yazılar, yorumlar, kopyalar ve bunların sahteleriydi. Yani: İskender döneminin bilim adamları tarafından sorumluluk içerisinde toplanan, tercüme edilen ve öyle ya da böyle katagolize edilen antik bilgilerin bütünüydü.

Son Kalanları Hıristiyanlar Yok Etti

Antik İskender Kütphanesi’nin ne zaman ve neden yok edilmesi ile ilgili sorlar tamamen yanıtlanmış değil. Julius Sezar MÖ 48 yılında İskender’i kuşattığında bazı kitapların yangına kurban gitmesi, enstitünün yavaş ama kesin yokoluşunu başlatmıştı.

Ardından gelen yıllarda yıkım devam etti: MS 298 yılında İmpartor Diokletian şehri yağmalatmış, MS 391’deki emriyle Theodosius ise hıristiyan olmayan bütün binaları yıktırmıştı. Ve bir zamanlar gururlu olan, ama artık “kâfirlere” ait görülen bilim ve bilg, merkezinden geriye kalan son bölümleri büyük ihtimalle hıristiyan piskopos Theophilus ( MS 385 – 412) yerle bir ettirdi. Kütüphanenin kurucularının, limana giren ve yazılı belge taşıyan her gemiyi bu belgelerin kopilerini İskenderiye’de bırakmaya zorlamaları sonucu oluşan müthiş insanlık hazinesi bir daha geri gelmemek üzere yok oldu.

Yeniden İnşa Fikri 1980’li Yıllarda

Antik örneği devam ettirme düşünceleri seksenli yılların sonunda, kütüphanenin yeniden inşası için bir uluslararası komitenin kurulmasıyla ön plana çıktı. Planlara göre, binanın eski yerinde 1995 yılına kadar 100 milyon Dolar değerinde bir inşaat yapılacaktı. Ancak ardından gelen dönemde bölgedeki politik ihtilaflar ve temellerin altında eski kral saraylarının olduğunu düşünen arkeologların muhalfeti nedeniyle gecikmeler yaşandı.

UNESCO’nun 1987 yılında yaptığı çağrıda sonra 1990 yılındaki Assuan Konferansı’na katılan komisyona bazı Arap ülkeleri ve özel kişiler 65 milyon Dolar yardımda bulundu. Kütüphanenin inşaatına 1995 yılında başlandı ve inşaat 2001 yılında bitirildi. 45 bin metrekarelik kullanım alanına sahip olan yapı toplam 250 milyon Dolara mal oldu.