Karadeniz Çevre Derneği-KAÇED bünyesinde ve Yaşar YEĞEN koordinatörlüğünde Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı (UNDP GEF / SGP) tarafından desteklenen ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde yürütülen ‘’ KAÇKAR DAĞLARI MİLLİ PARKI VE FIRTINA VADİSİ ETKİN KORUNMASI İÇİN EĞİTİM VE BİLGİLENDİRME ÇALIŞMASI ’’projesi yürütülmektedir (Project Number TUR-02-10). Ayrıca yerelde de büyük destekler almaktayız.Proje sahasındaki Ardeşen Belediyesi,Çamlıhemşin Belediyesi,Tunca Belediyesi ve 80 muhtar aktif bir şekilde destek vermektedir.

Proje süresi bir yıl olup, üç hedef guruba hitap etmektedir.Hedef guruplar: Proje sahasında bulunan okullar (öğretmen ve öğrenciler), Eko-turizm Operatörleri ve Kaçkar dağları ile Fırtına Vadisinde söz sahibi olan yerel yöneticilerden oluşmaktadır.

Proje kapsamında, Dünyadaki doğa koruma statüleri,çevre sorunları ve çözüm yolları&önerileri,Kaçkar Dağları Milli Parkı ve Fırtına Vadisinin önemi, Havzayı ve milli parkı tehdit eden çevresel sorunları ve çözüm yollarını içeren, Çevre ile ilgili uluslar arası anlaşmalar, Dünyada ve Türkiye’de çevre koruma konusunda çalışan STK ları içeren EĞİTİM DOSYASI, proje çalışmasını anlatan İKİ ADET PROŞÜR, Milli Park sınırlarını içeren her türlü aktivitelere öncü olacak ( turizm amaçlık kullanım, koruma kullanma amaçlı kullanım, vb.) SAYISAL/ÜÇ BOYUTLU PROJE SAHASINI GÖSTEREN HARİTA üretilmiş hedef guruplara yönelik EĞİTİM ÇALIŞMASI verilmiştir.Ayrıca proje ile ilgili bütün detayları gösteren www.kackar.org.tr adında WEB SİTESİ oluşturulmuş ve bütün kullanılıcılarına hizmete sunulmuştur.

Söz konusu projenin en önemli aktivitesini 15-26 Ekim tarihleri arasında Çamlıhemşin Ayder Yaylasında ( Haşimoğlu Oteli) eğitim ve bilgilendirme semineri verilmiştir.Seminerler Karadeniz Teknik Üniversitesi, TC Orman Bakanlığı,Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Doğal Hayatı Koruma Vakfı ve UNDP/GEF-SGP Türkiye Koordinatörlüğü’nde uzmanlar tarafından verilmiştir. Eğitim ve bilgilendirme semineri sununda Fırtına Vadisindeki Dere Alabalık restorantında her katılımcıya ‘’KATILIM BELGESİ’’ verilmiştir. Seminerlere toplam 90 kişi katılmıştır.Her katılımcıya proje bütçesi ile hazırlanan ‘’eğitim dosyası ‘’ verilmiştir. Ayrıca öğretmenlerimize, Doğal Hayatı Koruma Vakfından satın alınan: Doğadaki ayak izlerimiz ve gönüllü çevre eğitim kılavuzu birer adet verilmiştir.

Neden Kaçkar Dağları ve Fırtına Vadisi?

Deniz seviyesinden başlayarak kısa bir mesafede yaklaşık 4000 m yüksekliğe ulaşan, farklı ve bozulmamış ekosistemleri ile çok sayıda yerel ve nadir türe ev sahipliği yapan Fırtına Vadisi ve Kaçkar Dağları’nda 30 memeli, 136 kuş ve 116 endemik (proje sahası dünyadaki 217 endemizm alanlarından biri olarak kabul edilir )bitki türü yaşamaktadır. Bunlardan 3 tür CITES ve Red Data Book’a göre nesli tehlikede olan türler listesinde, 10 tür ise Bern Sözleşmesine göre Ek Liste II (Kesin koruma altındaki türler) içerisinde bulunmaktadır. Kuşlardan 92 tür Bern Sözleşmesine göre Ek Liste II’de; 6 tür ise Red Data Book’ a göre A1,2, 14 ise A2 tehlike kategorisinde bulunmaktadır. Red Data Book’a göre; bulunan 116 endemik bitki türünün 12 tanesi EN, 19 tanesi ise VU tehlike sınıfı içerisindedir. Fırtına, Hemşin ve Çağlayan dereleri her yıl Karadeniz’den iç kısımlara göç ederek yumurtadan çıktıları yere yumurtlayan deniz alalarına ( Salmon stizostedion ), Huş Tavuğu-Kafkas Horozu ( Tetrao mlokosiewiczi ) ev sahipliği yapmaktadır.

WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı), 1999 yılında, Avrupa'nın biyolojik çeşitlilik bakımından en değerli ve acil olarak korunması gereken 100 orman alanını belirlemiştir. "Avrupa Ormanları’nın Sıcak Noktaları" olarak tanımlanan ve dokuzu Türkiye'de yer alan bu alanlardan biri de Fırtına Vadisi’dir.

Projeye neden ihtiyaç var?

Kaçkar Dağları ve Fırtına Vadisi’nde ormanlar üzerindeki baskının artarak sürmesi, bölgeye yönelik turizm talebinden kaynaklanan sorunlar, hidroelektrik santral talepleri ve avcılık alanın hem biyolojik çeşitliliğinin hem de fiziksel yapısının ne denli büyük bir tehdit altında bulunduğunun en önemli göstergesidir.

Alan üzerindeki bu baskılardan dolayı doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlayacak uygulanabilir planlamalara ihtiyaç bulunmaktadır. Ancak bunun için öncelikle doğal kaynaklar ve onları tehdit eden etkenlerin ve sonuç olarak bu sorunlara yönelik çözümlerin ortaya konması gerekmektedir. Çözümlerin uygulanabilmesi yöre halkının ve yöneticilerin alanın kaynak değerleri ve korunmaları için yeterli bilgiye sahip olmaları ile mümkün olabilir.

Bundan dolayı projenin ana hedefi alan kullanımında etkin rol oynayan tarafların ve ilgi gruplarının bilgilendirilmesi ve eğitimidir.

Eğitim çalışmasının düzenlenmesindeki gerekçeler şöyle sıralanabilir:

- Alanın önemli bir bölümü Milli Park olmasına rağmen bir doğal kaynak yönetim planı veya uzun vadeli gelişim planının bulunmaması,

- İleride hazırlanacak kaynak yönetim planlarının halkın ve yerel yöneticilerin de katılımı ile hazırlanabilmesi için bir alt yapının oluşturulması,

- Milli Park’ın öneminin ve sınırlarının yöre halkı tarafından yeterli derecede benimsenememiş olması,

- Doğal kaynaklardan faydalanmaya yönelik yerel ya da ulusal ölçekli taleplerin oluşturduğu ciddi çevresel bozulma ve tehditlerin varlığı,

- Çok zengin bir yaylacılık kültürü ve folklor ile orijinal durumu bozulmamış çok sayıdaki yaylanın bulunması ve buralara yönelik giderek artan taleplerin yarattığı sorunlar,

- Özellikle yaz aylarında turizm potansiyelinden dolayı alanın önemli bir nüfus yoğunluğuna ev sahipliği yapması,

- Alan üzerinde birden fazla yönetim statüsünün bulunması ve bunun uygulamada yarattığı sorunlar,

- Alanın neredeyse bölgedeki tüm ekosistemleri ve canlıları barındırması, bunların bazı bölümlerinin bozulmamış, tipik, nadir ya da endemik olmalarına rağmen, yöre halkının ve yöneticilerin bu değerlerin yeterli derecede farkında olmaması.

Projenin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı (UNDP GEF / SGP) ile uyumu:

Proje alanı içerdiği tatlı su, orman ve dağ ekosistemlerini barındırması ve alana özel yapılacak olan milli park master planı ile bir kaynak yönetim planına sahip olacağı açılarından, teklif edilen proje; biyolojik çeşitlilik ve çok odaklı alan uygulama programının içerisinde değerlendirilmektedir.

Söz konusu proje çalışması, GEF/SGP'nin odak alanlarından Biyolojik çeşitlilik başlığı altında verilen ‘’DAĞ EKOSİSTEMİNE’’ yönelik bir çalıma olacaktır.

Kaçkar Dağları Milli Parkı biyo-çeşitlilik açısından dünya çapında öneme sahip bir bölgedir. Buna göre, Kaçkar Dağları Milli Parkı ve Fırtına Vadisi "sıcak nokta"dır; yani endemik, nesli tehlike altında veya ender türlerce yoğundur ve bunlar tehdit altındadır. Buna bağlı olarak Dünya Doğayı Koruma Vakfı’nca ( WWF) Avrupa’da biyolojik çeşitlilik açısından önemli ve öncelikle korunması gereken ormanlar 100 sıcak noktadan (Hot Spots) biri olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’de bulunan 9 noktadan biri Fırtına Vadisi’dir.

Buna göre UNDP/GEF-SGP‘ in Dağ Ekosistemleri Uygulama Programı altındaki şu öncelikleri ile uyum göstermektedir:

a) Dağlık alanların ve tampon bölgelerdeki mevcut koruma alanlarını güçlendirmek; yerel sahiplenmeyi tesis etmek için katılımcı ve ortak yönetim düzenlemeleri oluşturmak ve güçlendirmek;

b) Doğal bozulmanın ve insan merkezli baskıların bileşik etkisinin değerlendirilmesi;

c) Biyolojik çeşitliliğin korunmasında önemli ölçüde olumsuz etkisi bulunan veya bulunması olası süreçlerin ve faaliyet kategorilerinin tespit edilmesi;

d) Proje hedefleriyle bağdaştığı ölçüde sürdürülebilir kullanım bilinci geliştirilmesi.

Ayrıca proje, UNDP/GEF-SGP‘ in uygulama rehberi içindeki “Yerel katılım ve yönetimle, çevresel açıdan sürdürülebilir eko-turizm programlarının geliştirilmesi” konusu ile de uyum içerisindedir.

Projenin Sürdürebilirliği:

Projenin, gelişme, uygulama ve değerlendirme aşamalarında proje alanındaki yerel halkın ve diğer ilgi gruplarının (Çamlıhemşin, Ardeşen, Pazar Kaymakamlıları ve Belediye Başkanlıkları, DSİ ve Köy Hizmetleri Birimleri, eko-turizm organizatörleri) aktif katılımı sağlanacağından yanlış kullanımlar sonucu görülen deformasyonların büyük bir çoğunluğu ortadan kalkacak ve etkin kullanma/ koruma sağlanacak ve dağ yamaçlarında sürdürülebilir arazi kullanım uygulamaları teşvik edilecektir. Projenin çıkış amaçlarının başında olan kamu yatırımlarının doğurduğu çevresel problemlerin, projenin uygulanmasının ardından yatırımların yeniden gözden geçirileceği ve Yusufeli Altıparmak, Arhavi, Of Solaklı Deresi, Şavşat Meydancık Vadisi gibi korunması gereken vadilerde yeniden bir değerlendirmeye gidileceği beklenmektedir.

Yerel okullarda, gelecekte yörede söz sahibi olacak nesillere yerel çevre kaynaklarının özellikleri anlatılarak ilgili konulara daha duyarlı olmaları sağlanacaktır.

Yerel katılım ve yönetimle, çevresel açıdan sürdürülebilir eko-turizm programları geliştirilecektir.

Son söz!

Almanya’daki, Avrupa Birliği ve Bütün dünyadaki doğa koruma konusunda emek harcayan, projeler geliştiren, küresel anlamda ekolojik değerlerin korunması gerektiğine inanan bütün NGO’lara, ekolojik değerler konusunda son derece zengin ve bir o kadar da bakir bir bölge olan: Kaçkar Dağları Milli Parkı, Fırtına Vadisi, Karadeniz Ekosistemi, global çevre sorunları ve çözümler üretilmesi konusunda ortak çalışmak için çağrıda bulunaktayız.

Her türlü bilgi ve tecrübe paylaşımına ve işbirliğine açık olduğumuzu belirtir, Global manada doğa koruma konularına inanmış ve Sivil Topluma gönül vermiş bütün dost NGO ve kişilere çalışmalarında kolaylıklar ve başarılar dilerim.

( * ) : http://62.168.124.169/sgpweb/index.cfm?
Module=Project&Page=ShowProject&ProjectID=6225

İletişim Bilgileri:
Atatürk Cad., Taş Konak İş Merkezi, No:64/6-7, 54300 Ardeşen, RİZE/TURKEY
Tel&fax: +90 464 715 71 16 - GSM: 0533 743 52 75
Proje web sayfası: http://www.kackar.org.tr
Kişisel web sayfası:http://www.yasaryegen.com (İngilizce’si hazırlık aşamasındadır.)
Metin içerisinde kullanılan bazı terimlerin ingilizcesi:
Projenin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı (UNDP GEF / SGP):
UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME- Global Environment Facility / Small Grants Programme (UNDP/GEF-SGP)
Karadeniz Çevre Derneği:
Society for Black Sea Environment